Sinds de introductie van hiv-remmers is de sterfte aan hiv/aids sterk afgenomen. Hiv is de afgelopen jaren veranderd van een altijd dodelijke in een chronische ziekte waarmee men nog vele jaren kan leven. De verwachting is dan ook dat het aantal vijftig-plussers met hiv, dat nu 30% van de totale groep hiv-geïnfecteerden betreft, in de komende jaren zal verdubbelen. De gemiddelde levensverwachting bij iemand met hiv komt steeds meer in de buurt van een niet-geïnfecteerde persoon.
Het proces van verouderen wordt gezien als een langzaam achteruitgaan van celfuncties en het opstapelen van diverse afbraakproducten die door het lichaam niet meer worden opgeruimd. Met name aanhoudende infectiedreiging en de respons hiertegen door het immuunsysteem (chronische ontstekingsreactie) worden in verband gebracht met het verouderingsproces. Dit verouderingsproces in de cel treft alle organen en is onomkeerbaar.
Bij een niet-behandelde infectie met hiv verloopt de achteruitgang van het immuunsysteem sneller dan bij normale veroudering. Er is sprake van een aanhoudende chronische ontsteking op cel- en weefselniveau die leidt tot functievermindering van het betreffende orgaan.
Niet alleen in het bloed, maar ook in het hersenvocht lijkt er sprake te zijn van een persisterende ontsteking. Door behandeling met hiv-remmers wordt de ontstekingsreactie vrijwel volledig tot stilstand gebracht.
Langer leven met een chronische aandoening als hiv betekent ook dat de kans groter wordt dat naast de hiv-infectie ook andere gezondheidsproblemen optreden. Men spreekt dan van co-morbiditeit. Hierbij dient gedacht te worden aan hart-en vaatziekten, hoge bloeddruk, diabetes, botontkalking, nier- en leverziekten, depressie, bepaalde vormen van kanker en vergeetachtigheid. Het hebben van een chronische lichamelijke ziekte heeft daarnaast ook gevolgen voor het psychische en sociale welzijn.
Het lastige bij een hiv-infectie is dat zowel de ontsteking veroorzaakt door het hiv-virus, als de bijwerkingen van de hiv-remmers een negatief effect kunnen hebben op het verouderingsproces en op het ontstaan van co-morbiditeit. Veel meer onderzoek is nodig om precies te kunnen zeggen welke factoren het belangrijkst zijn bij de versnelde veroudering door een hiv-infectie. Wat is de rol van de hoogte van het aantal CD4-cellen? Welke invloed heeft een persisterende virusreplicatie? Wat is de rol van de hiv-remmers?
Een belangrijk streven van de farmaceutische industrie is om nieuwe hiv-remmers te ontwerpen die minder bijwerkingen hebben ten aanzien van hart- en bloedvaten, botten en nieren. Voor de toekomst betekent het in ieder geval dat rekening gehouden moet worden met een toenemende groep oudere hiv-geïnfecteerden met complexe co-morbiditeit. Deze aandoeningen zullen mede de kwaliteit van leven gaan bepalen.
Voor de behandelaars en de verpleegkundigen betekent het dat er meer aandacht komt voor de factoren die het verouderingsproces beïnvloeden.
Naast een goede regulering van de hiv-infectie zijn er in het Medisch Centrum Jan van Goyen richtlijnen ontwikkeld voor het inventariseren van factoren die het risico op co-morbiditeit beïnvloeden en wordt bovendien jaarlijks een uitgebreider onderzoek naar reeds bestaande co-morbiditeit verricht.
Ook is er in ons centrum veel aandacht en tijd voor specifieke problemen die horen bij het ouder worden; zoals afhankelijkheid, eenzaamheid, sociale isolatie, werkloosheid of financiële problemen.
